10/02/18

Νίκος Καββαδίας - Ιδανικός Κι Ανάξιος Εραστής



Θα μείνω πάντα ιδανικός κι ανάξιος εραστής
των μακρυσμένων ταξιδιών και των γαλάζιων πόντων, 
και θα πεθάνω μια βραδιά σαν όλες τις βραδιές, 
χωρίς να σχίσω τη θολή γραμμή των οριζόντων.

Για το Μαδράς τη Σιγκαπούρ τ' Αλγέρι και το Σφαξ
θ' αναχωρούν σαν πάντοτε περήφανα τα πλοία, 
κι εγώ σκυφτός σ' ένα γραφείο με χάρτες ναυτικούς, 
θα κάνω αθροίσεις σε χοντρά λογιστικά βιβλία.

Θα πάψω πια για μακρινά ταξίδια να μιλώ, 
οι φίλοι θα νομίζουνε πως τα `χω πια ξεχάσει, 
κι η μάνα μου χαρούμενη θα λέει σ' όποιον ρωτά:
"Ήταν μια λόξα νεανική, μα τώρα έχει περάσει"

Μα ο εαυτός μου μια βραδιά εμπρός μου θα υψωθεί
και λόγο ως ένας δικαστής στυγνός θα μου ζητήσει, 
κι αυτό το ανάξιο χέρι μου που τρέμει θα οπλιστεί, 
θα σημαδέψει κι άφοβα το φταίχτη θα χτυπήσει.

Κι εγώ που τόσο επόθησα μια μέρα να ταφώ
σε κάποια θάλασσα βαθειά στις μακρινές Ινδίες, 
θα `χω ένα θάνατο κοινό και θλιβερό πολύ
και μια κηδεία σαν των πολλών ανθρώπων τις κηδείες
(Ποιητική συλλογή-Μαραμπού 1933)

Ποίηση: Νίκος Καββαδίας
Μουσική: Γιάννης Σπανός
Τραγουδά: Κώστας Καράλης
____________
(Νίκος Καββαδίας 1910-1975). Σαν σήμερα στις 10.02.1975 πέθανε ο Νίκος Καββαδίας ο ποιητής "των μακρυσμένων ταξιδιών και των γαλάζιων πόντων", οχι οπως πόθησε στην αγκαλιά της θάλασσας "βαθειά στις μακρινές Ινδίες", μα στη στεριά σε μια κλινική της Αθήνας απο εγκεφαλικό επεισόδιο. Ομως παρέμεινε για όλους εμας "που δεν καταφέραμε να σκίσουμε τη θολή γραμμή των οριζόντων" ο αγαπημένος ποιητής των θαλασσινών περιπλανήσεων.

12 commenti:

  1. Nikos Kavvadias "Amante idealista e indegno"

    Resterò per sempre un amante idealista e indegno
    dei viaggi più lontani e dei mari azzurri
    e morirò una sera come tutte le altre sere,
    senza infrangere la linea fosca degli orizzonti.

    Per Madras, Singapore, Algeri e Sfax
    superbe le navi come sempre salperanno,
    e in un ufficio piegato su carte marinare
    su spessi libri contabili io tirerò somme.

    La smetterò di parlare di lontani viaggi,
    gli amici penseranno che ormai li avrò scordati,
    e contenta mia madre dirà a chi le chieda:
    "Di ragazzo fu una sbandata, ma ora gli è passata".

    Però una sera il mio me stesso mi si erigerà davanti
    come un giudice odioso a chiedermi ragione,
    e questa mia mano pronta a tremare si armerà,
    e prendendo la mira il colpevole ardita colpirà.

    E io che tanto volli esser sepolto un giorno
    in qualche profondo mare nelle lontane Indie,
    avrò una morte comune e molto triste
    e un funerale come quello che i più si fanno fare.

    (traduzione: Gian Piero Testa)
    www.stixoi.info

    RispondiElimina
  2. Εργογραφία:
    ____________
    Ποίηση:
    Μαραμπού (1933)
    Πούσι (1947)
    Τραβέρσο (1975)
    ____________

    Πεζογραφία:
    Βάρδια (1954)
    Λι (1987)
    Του πολέμου / Στο άλογό μου (1987)

    RispondiElimina
  3. Ποιητική συλλογή Μαραμπού (1933) "αποσπάσματα":

    ΜΑΡΑΜΠΟΥ
    Λένε για μένα οι ναυτικοί που εκάμαμε μαζί
    πως χρόνια τώρα με γυναίκα εγώ δεν έχω πέσει,
    πως είμαι παλιοτόμαρο και πως τραβάω κοκό.
    Μ' αν ήξεραν οι δύστυχοι, θα μ' είχαν συγχωρέσει..

    ΕΝΑΣ ΔΟΚΙΜΟΣ ΣΤΗ ΓΕΦΥΡΑ ΕΝ ΩΡΑ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
    Θεέ μου! είμαι μοναχά δεκαεννιά χρονών,
    κι έχω σε μέρη μακρινά πολλές φορές γυρίσει.
    Θεέ μου! έχω μιαν άκακη, μια παιδική καρδιά,
    αλλά πολύ έχω πλανηθεί, κι έχω πολύ αμαρτήσει.

    ΟΙ ΓΑΤΕΣ ΤΩΝ ΦΟΡΤΗΓΩΝ
    Στο ρεμβασμό και στο θυμό με τη γυναίκα μοιάζει
    κι οι ναύτες περισσότερο την αγαπούν γι' αυτό
    κι όταν αργά και ράθυμα στα μάτια τους κοιτάζει,
    θαρρείς έναν παράξενο πως φέρνει πυρετό.

    ΕΝΑ ΜΑΧΑΙΡΙ
    Ένα στιλέτο έχω μικρό στη ζωνη μου σφιγμένο,
    που η ιδιοτροπία μ’ έκαμε και το `καμα δικό μου,
    κι αφού κανένα δε μισώ στον κόσμο να σκοτώσω,
    φοβάμαι μη καμιά φορά το στρέψω στον εαυτό μου...

    ΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΠΟΙΗΤΗ ΚΑΙΣΑΡΑ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ
    Καίσαρ, από ένα θάνατο σε κάμαρα,
    κι από ένα χωματένιο πεζό μνήμα,
    δε θα 'ναι ποιητικότερο και πι' όμορφο,
    ο διάφεγγος βυθός και τ' άγριο κύμα;

    ΕΧΩ ΜΙΑ ΠΙΠΑ
    Έχω μια πίπα ξύλινη παράξενα γλυμμένη.
    Βλέπω καπνίζοντας τα πιο παράδοξα όνειρά μου.
    Σκέφτομαι: "Θα 'ναι μαγική". Μα πάλι λέω: μη φταίει
    ο εγγλέζικος βαρύς καπνός και η νευρασθένειά μου;

    Η ΜΑΪΜΟΥ ΤΟΥ ΙΝΔΙΚΟΥ ΛΙΜΑΝΙΟΥ
    Κάποια φορά που επήγαινα μαζί της σκεφτικός
    εξέφυγ' απ’ τα χέρια μου χαρούμενη και πάει.
    είχε προτέρημα πολύ μεγάλο: να σιωπάει.
    Μα κάτι είχε απ’ την ύπουλη καρδιά της γυναικός.

    ΕΝΑΣ ΝΕΓΡΟΣ ΘΕΡΜΑΣΤΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΤΖΙΜΠΟΥΤΙ
    Μια μέρα τον αφήσαμε στεγνό απ’ τον πυρετό
    πέρα στην Άπω Ανατολή να φλέγεται να λιώνει
    θεέ των μαύρων, τον καλό συγχώρεσε Γουίλ
    και δώσ’ του εκεί που βρίσκεται λίγη απ’ την άσπρη σκόνη

    GABRIELLE DIDOT
    Το βράδυ ετούτο κάρφωσε μ’ επιμονή το νου μου
    κάποια γυναίκα που άλλοτες εγνώρισα, κοινή,
    που ωστόσο αυτή ξεχώριζεν από τις αδελφές της,
    γιατί ήταν πάντοτε σοβαρή, θλιμμένη και στυγνή.

    ΟΙ ΠΡΟΣΕΥΧΕΣ ΤΩΝ ΝΑΥΤΙΚΩΝ
    Και οι Ελληνες, με τη μορφή τη βασανιστική,
    από συνήθεια κάνουνε, πριν πέσουν, το σταυρό τους
    κι αρχίζοντας με σιγανή φωνή ''Πάτερ ημών...''
    το μακρουλό σταυρώνουνε λερό προσκέφαλό τους.

    A BORD DE L' "ASPASIA"
    'Υστερα σ'είδα στη Μαρσίλια σαν εχάθηκες
    μέσα στο θόρυβο χωρίς να στρέψεις πίσω.
    Κ' εγώ, που την υγρή έκταση αγάπησα,
    λέω πως εσένα θα μπορούσα ν' αγαπήσω.

    ΓΡΑΜΜΑ ΑΠ' ΤΗ ΜΑΡΣΙΛΙΑ
    Αύριο φεύγω και μαζί μου φέρνω στην Αθήνα
    αναμνήσεις παράξενες, πολλές, με το σωρό
    και κάποιο δώρο θλιβερό, προϊόν της Μασσαλίας,
    που μια Πωλίν μου χάρισε προχθές στα Numeros...

    Ο ΠΛΟΙΑΡΧΟΣ ΦΛΕΤΣΕΡ
    Ο πλοίαρχος Φλέτσερ έριξε το «Σχελδ» στον Ματαπά
    μια μέρα που των θαλασσών παλεύαν τα στοιχεία,
    γιατί ήλιος δεν φαινότανε το στίγμα του να βρει
    ούτε μπορούσε από τις στεριές να πάρει αντιστοιχία.

    ΓΡΑΜΜΑ ΕΝΟΣ ΑΡΡΩΣΤΟΥ
    Τώρα στο τζάμι ένα καράβι εσκάρωσα
    κι ένα του Μαγκρ στιχάκι έχω σκαλίσει:
    "Τι θλίψη στα ταξίδια κρύβεται άπειρη!"
    Κι εγώ για ένα ταξίδι έχω κινήσει.

    RispondiElimina
  4. Ποιητικη συλλογη ΠΟΥΣΙ (1947) "αποσπάσματα":

    ΠΟΥΣΙ
    Κάτασπρα φοράς κι έχεις βραχεί ,
    πλέκω σαλαμάστρα τα μαλιά σου.
    Κάτω στα νερά του Port Pegassu
    βρέχει πάντα τέτοιαν εποχή.

    KURO SIWO
    Στα νύχια μπαίνει το κατράμι και τ' ανάβει,
    χρόνια στα ρούχα το ψαρόλαδο μυρίζει,
    κι ο λόγος της μες στο μυαλό σου να σφυρίζει,
    "ο μπούσουλας είναι που στρέφει ή το καράβι; "

    ΣΤΕΡΙΑΝΗ ΖΑΛΗ
    Ο λοστρόμος κρατά μια καραβέλα,
    μισή μποτίλια τζιν και δυο μιγάδες,
    τη νύχτα μετοικούν οι Συμπληγάδες
    στα μπαρ του λιμανιού και στα μπορντέλα.

    CAMBAY'S WATER
    Φουντάραμε καραμοσάλι στο ποτάμι.
    Είχε ο πιλότος μας το κούτελο βαμμένο
    "κι αν λείψεις χίλια χρόνια θα σε περιμένω"
    ωστόσο οι κάβοι σου σκληρύναν την παλάμη.

    ΑΡΜΙΔΑ
    Η πλωριά Γοργόνα μια βραδιά
    πήδησε στον πόντο μεθυσμένη,
    δίπλα της γλιστρούσαν συνοδιά
    του Κολόμβου οι πέντε κολασμένοι.

    BLACK AND WHITE
    Τζίντζερ, που κοιτάς με το γυαλί,
    το φανάρι του Άλμπορ δεν εφάνη.
    Βλέπω στο Λονδίνο εγώ τη Fanny
    στο κρεβάτι σου άλλον να φιλεί.

    ΕΣΜΕΡΑΛΔΑ
    Ολονυχτίς τον πότισες με το κρασί του Μίδα
    κι ο φάρος τον ελίκνιζε με τρεις αναλαμπές.
    Δίπλα ο λοστρόμος με μακριά πειρατική πλεξίδα
    κι αλάργα μας το σκοτεινό λιμάνι του Cabes.

    ΚΑΡΑΝΤΙ
    Το καραντί θα μας μπατάρει.
    Σάπια βρεχάμενα τσιμέντο και σκουριά.
    Από νωρίς, δεξιά στη μάσκα την πλωριά,
    κοιμήθηκεν ο καρχαρίας που πιλοτάρει.

    ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΙΙ (1974)
    Τίποτα στα χεράκια μου, μάνα μου, δε φτουράει.
    Έρωτας, μαλαματικά, ξόμπλια και φυλαχτά.
    Σιχαίνομαι το ναυτικό που μάζεψε λεφτά.
    Εμούτζωσε τη θάλασσα και τηνε κατουράει.

    FATA MORGANA (1975)
    Θα μεταλάβω με νερό θαλασσινό
    στάλα τη στάλα συναγμένο απ' το κορμί σου
    σε τάσι αρχαίο, μπακιρένιο αλγερινό,
    που κοινωνούσαν πειρατές πριν πολεμήσουν.

    ΑΝΤΙΝΟΜΙΑ (1974)
    Ο έρωτάς σου μια πληγή και τρεις κραυγές.
    Στα κόντρα σκούζει ο μακαράς καθώς τεζάρει.
    Θαλασσοκόρη του βυθού - χίλιες οργιές -
    του Ποσειδώνα εγώ σε κέρδισα στο ζάρι

    COCOS ISLANDS (1956)
    Κοιμάται ονειρευάμενος κάμπους με χαμομήλια.
    Ξαναγενήκαμε μεμιάς τα ρούχα που φοράμε.
    Βόγκει στο πρόσω η μηχανή και τώρα ανηφοράμε,
    λειψοί πάνω στο σίδερο, με κουρασμένα μίλια.

    ΣΠΟΥΔΗ ΘΑΛΑΣΣΗΣ (1975)
    Στα όρτσα να προλάβουμε. Τραβέρσο και προχώρα.
    Να πάμε να ξοδέψουμε την τελευταία ριξιά
    σε κείνη την απίθανη σ' όλο τον κόσμο χώρα
    που τα κορίτσια το 'χουνε στα δίπλα ή και λοξά.

    ΠΙΚΡΙΑ (1975)
    Ό,τι αγαπούσα αρνήθηκα για το πικρό σου αχείλι:
    τον τρόμο που δοκίμαζα πηδώντας στο κατάρτι,
    το μπούσουλα, τη βάρδια μου και τη πορεία στο χάρτη,
    για ένα δυσεύρετο, μικρό, θαλασσινό κοχύλι.

    RispondiElimina
  5. Ποιητική συλλογή Τραβέρσο (1975) "αποσπάσματα":

    ΜΟΥΣΩΝΑΣ (1951)
    Τρελός Μουσώνας ράγισε μεσονυχτίς τα ρέλια.
    Στο χέρι σου χλωρό κλαρί, χαρτί κι ένα φτερό.
    Τέσσεροι κάμανε καιροί τα ρούχα σου κουρέλια.
    Να σε σκεπάσω θέλησα, γλιστράς και δε μπορώ.

    FRESCO (1955)
    Με το καράβι του Θησέα σ' αφήσαμε στη Νάξο.
    Γυμνή, μ' ένα στα πόδια σου θαλασσινό σκουτί.
    Σε ποιες σπηλιές εκρύφτηκες και πως να σε φωνάξω;
    Κοστάρω κι όλο με τραβάει μακριά το καραντί.

    ΓΥΝΑΙΚΑ (1951)
    Χόρεψε πάνω στο φτερό του καρχαρία.
    Παίξε στον άνεμο τη γλώσσα σου και πέρνα.
    Αλλού σε λέγανε Γιουδήθ, εδώ Μαρία.
    Το φίδι σκίζεται στο βράχο με τη σμέρνα.

    YARA YARA (1951)
    Το ντύμα πάρε του φιδιού και δος μου ένα μαντίλι.
    Εγώ, - και σ' έγδυσα μπροστά στο γέρο Τισιανό.
    Βίρα, Κεφαλλονίτισσα, και μάινα το καντήλι.
    Σε λόφο γιαπωνέζικο κοιμάται το στερνό.

    ΟΙ ΕΠΤΑ ΝΑΝΟΙ ΣΤΟ S/S CYRENIA (1951)
    Κι έτσι μαζί με τους εφτά κατηφοράμε.
    Με τη βροχή, με τον καιρό που μας ορίζει.
    Τα μάτια σου ζούνε μια θάλασσα, θυμάμαι...
    Ο πιο στερνός μ’ ένα αυλό με νανουρίζει.

    ΚΟΣΜΑ ΤΟΥ ΙΝΔΙΚΟΠΛΕΥΣΤΗ
    Όταν πιστεύω θάλασσα μονάχα και βυθό
    και προσκυνάω για κόνισμα έναν παλιό αστρολάβο,
    πες μου, στην άγια πίστη σου, πώς να προσευχηθώ;
    σε ποιον να ξομολογηθώ και πού να μεταλάβω;

    RispondiElimina
  6. Υπέροχος Καββαδίας!!!
    Καλή μας εβδομάδα V.

    RispondiElimina
    Risposte
    1. Ο Καββαδιας ειναι εξαιρετικος ποιητης και προσωπικα τον τοποθετω αναμεσα στους δεκα καλυτερους που εβγαλε αυτος ο τοπος. Δεν αναγνωριστηκε απο το ποιητικο κατεστημενο της εποχης και αυτη ηταν και μια πικρια του. Η μελοποιηση των ποιηματων του τον εκανε δημοφιλη αλλα το αξιζε. (Ο ιδιος δεν προλαβε να τα ακουσει μια κα πεθανε νωριτερα) Η ποιηση που περναει στο στομα των ανθρωπων και τραγουδιεται παραμενει διαχρονικη και αιωνια.

      Καλη βδομαδα

      Elimina
    2. Θα με βρεις απόλυτα σύμφωνη μαζί σου,V.Η ποίηση του μιλά κατευθείαν στην καρδιά.Χωρίς πολλά πολλά.Όταν οι στίχοι του περνούν από στόμα σε στόμα και φτάνουν στην καρδιά..αυτό συνιστά την ποίηση των Μεγάλων!Καλημέρα!

      Elimina
  7. in memoriam...
    «Να ‘τανε, λέει, μια γυναίκα σε ψαρόλαδο βαφτισμένη. Βαμμένα τα βρεχάμενα της μοράβια. Καλαφατισμένη με πίσσα. Το σάλιο της αλμυρό. Τα μαλλιά της φύκια, πλοκάμια τα χέρια της. Νερένια τα μάτια της. Τα ποδάρια της... όχι να μην έχει. Έτσι όπως εκείνη στη γυάλα του Ακουάριουμ, στην... Όχι. Πουθενά. Μονάχα στον ύπνο μου. Να τη λένε Θαλασσινή. Να μιλάει τη γλώσσα που μιλάνε τα ψάρια.» - απόσπασμα από το βιβλίο ΒΑΡΔΙΑ του Ν.Καββαδιά

    RispondiElimina
    Risposte
    1. Σε αυτό το αποσπασμα φαινεται καθαρα όπως και σχεδον σε ολοκληρη την ποιηση του Καββαδια πως η γυναικα συνυπαρχει με τη θαλασσα και γινεται ένα. Ο Καββαδιας ηταν ερωτικος ποιητης. Η ποιηση του, ειναι ένα παζλ από σκορπιες εικονες και βιωματα. Φαινομενικα αφηγηται τη ζωη και τις περιπετειες ενός θαλασσινού αλλα κατά βαθος είναι βαθια ερωτικη. Η παρουσια της γυναικας είναι κυριαρχη (γιατι είναι απων) και δεσποζει σε ολες τις μορφες στο συλλογικο του. Είναι ερωτικη και βασανιστικη συναμα. Είναι η γοργονα, η θαλασσοκορη του βυθου, η φατα μοργκανα, η γυναικα των λιμανιων, η πορνη των μπορντελων. Η γυναικα στη ποιηση του Καββαδια εχει κολησει πανω στο δερμα του σαν στιγμα, σαν αγιατρευτη πληγη, εχει κολλήσει σαν τη μυρωδια του ψαρολαδου που δεν βγαινει και το ακολουθει παντου. Ο Καββαδίας δεν παντρεύτηκε αλλα και δεν ερωτεύτηκε ποτε (όπως λεει ο ιδιος). Ισως γιατι ο στεριανός ο ερωτας στον ναυτικο σημαινει προδοσια στην μοναδικη αγαπημενη. Εμεινε πιστος μεχρι τον θανατο του στη μια και μοναδικη γυναικα που τον αγαπησε και τον ανεχτηκε: την Θαλασσα του. Εκει που καποτε ποθουσε αιώνια να ταφει στην αγκαλια της.

      Elimina
  8. Εξαιρετική επιλογή V!
    Λατρεύω και το κομμάτι, πέρα από τους στίχους, καθώς και την εκτέλεση του Καράλη.
    Γενικότερα αγαπώ Καββαδία και συμφωνώ μαζί σου ότι υπήρξε ένας ερωτικός ποιητής. Δεν ύμνησε τη θάλασσα ξέχωρα από τη γυναίκα!
    Απόλαυσα το σχόλιό σου στον ανώνυμο πιο πάνω !
    :)

    RispondiElimina
    Risposte
    1. Την ποιηση του Καββαδια την γνωρισα μεσα απο τα μελοποιημενα του ποιηματα. Και φυσικα τοτε η σχεση μου με την ποιηση του ηταν επιδερμικη. Περασαν χρονια για να καταλαβω αυτο που πραγματικα κρυβει το εργο του περα απο την περιπετειωδη θαλασσινη ζωη ενος ναυτικου. Επειτα το λεξιλογιο που χρησιμοποιει θελει ιδιαιτερη γνωση των ναυτικων ορων και ερμηνεια.
      Στην ποιηση του ο Καββαδιας δεν αναφερεται ποτε στη πατριδα του ουτε την εχει υμνησει οπως οι αλλοι ποιητες της γενιας του. Παραμενει ενας κοσμοπολιτης περιπλανωμενος ταξιδευτης, ενας εραστης της θαλασσας και των κοινων γυναικων στα λιμανια που συχναζουν.
      Το εργο του αναμφίβολα το χαρακτηριζει η σχεση του με τη θαλασσα και τα στοιχεια της, η επωδυνη μοναξια της ψυχης και η παραξενη λατρεια του για τη γυναικα. Τη γυναικα που παραμενει σεβαστη σαν θεοτητα για καθε ναυτικο ακομα και μεσα στο πορνειο.
      Ο Καββαδιας σε αντιθεση με τον ομηρικο Οδυσσεα δεν επιθυμει να επιστρεψει σε καμια Ιθακη, αντιθετα ονειρευεται να ταφει μια μερα βαθια στη μακρυνη θαλασσα, γιατι καταλαβαινε ότι εκει μονο ανηκε, κατι που στο τελος δεν καταφερε.

      Elimina