Η ιστορία του Sami Modiano

SAMI MODIANO

O Sami Modiano, απελάθηκε από τη Ρόδο, τον Ιούλιο του '44, μαζί με ολόκληρη την κοινότητα των 2.500 Εβραίων που ζούσαν εκεί. Στην πραγματικότητα το "ταξίδι" του Sami προς την κόλαση είχε ήδη ξεκινήσει πριν από εκείνη την ημερομηνία. Ηταν μόλις 8 ετών, όταν στην τρίτη δημοτικού τον κάλεσε ο διευθυντής να του ανακοινώσει ότι «είχε αποβληθεί από το σχολείο» και ότι θα μάθαινε τους λόγους από τον πατέρα του. Για τον Sami, ένα 8χρονο αγόρι το σχολείο τελείωνε στην τρίτη τάξη του δημοτικού. (Ο λόγος ήταν οι φυλετικοί νόμοι του Μουσολίνι –η Ρόδος άνηκε στην Ιταλία εκείνη την εποχή– και ως Εβραίος δεν είχε δικαίωμα στην εκπαίδευση)

Έπειτα ήρθε ο Ιούλιος και στα δεκατρία του, αυτός και ολόκληρη η εβραϊκή κοινότητα απελάθηκαν από το νησί φορτωμένοι σε πλοία μεταφοράς βοοειδών: 500 άτομα σε κάθε πλοίο, σε ένα περιορισμένο χώρο που δεν μπορούσες να καθίσεις ανάμεσα σε περιττώματα ζώων, βρωμιά και μια αποπνιχτική δυσωδία. Θα χρειαστεί μια εβδομάδα μέχρι να φτάσουν στο λιμάνι του Πειραιά. Και από εκεί ένα ταξίδι τριών εβδομάδων με τρένο στην Πολωνία, κάτω από το αυγουστιάτικο λιοπύρι. Με πέντε κουβάδες νερό και 90 άτομα στοιβαγμένα σε κάθε βαγόνι. Τρεις εβδομάδες, τρεις ολόκληρες εβδομάδες, με ένα διάλειμμα κάθε εβδομάδα για να πετάξουν έξω τα πτώματα και να ξαναγεμίσουν τους πέντε κουβάδες με νερό.

Στο τέλος η άφιξη στο Auschwitz-Birkenau και ο διαχωρισμός ανδρών και γυναικών. (Αουσβιτς ΙΙ-Μπιρκενάου, στρατόπεδο εξόντωσης, όπου δολοφονήθηκαν περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι, κυρίως, Εβραίοι, Σίντι, και Ρομά).  Ο Sami καταφέρνει να μείνει με τον πατέρα του Giacobbe (Ιάκωβο), αλλά βλέπει την αδελφή του Lucia (Λουκία), μόλις 3 χρόνια μεγαλύτερη να την αρπάζουν από τα χέρια τους. Απέναντι τους ένας Γερμανός αξιωματικός, του οποίου το όνομα δεν θέλει καν να αναφέρει: Έπειτα από μια φευγαλέα ματιά σε κάθε κρατούμενο και με υψωμένο δάχτυλο δείχνοντας δεξιά και αριστερά, αποφασίζει αν κάποιος είναι ικανός για εργασία ή αν πρέπει να «οδηγηθεί κάπου αλλού». Σε αυτό το «κάπου αλλού» που θα ανακαλύψει αργότερα ο Σάμι βρίσκονται οι θάλαμοι αερίων.

Από τους 2500 κρατούμενους, σώθηκαν 350 άνδρες και 250 γυναίκες, (τελικά επέζησαν μόνο 140): Οι υπόλοιποι, 1800-1850, (οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν παιδιά) οδηγήθηκαν αμέσως στους θαλάμους αερίων. Φίλοι, σύντροφοι, παιδιά φίλων, συγγενείς, γείτονες, όλοι στους θαλάμους αερίων. Με την απλή κίνηση ενός δακτύλου. Ο ίδιος ο Σάμι και ο πατέρας του, τοποθετήθηκαν στο Lager Α, σε ξεχωριστά φυλάκια. Η αδερφή της Λουκίας στο lager Β. Ήμασταν τυχεροί λέει ο Σάμι, «τουλάχιστον ήμασταν μαζί και ζωντανοί». Στη συνέχεια το μαρκάρισμα του αριθμού στο μπράτσο. Μας έβαλαν να ακουμπήσουμε το αριστερό μας χέρι σε ένα τραπέζι. Ο Ιακώβ Μοδιάνο, αριθμός Β7455, και Σαμουήλ Μοδιάνο, Β7456. Μόνο ένας αριθμός διαφορά μεταξύ μας 

Ο Σάμι συνεχίζει την ιστορία, περιγράφοντας τις απάνθρωπες συνθήκες την ταλαιπωρία και τη φρίκη που έζησε. Το κρύο, την υγρασία, τα πρησμένα πόδια και μια πιτζάμα να τον τυλίγει στους -15 °C. Ο ίδιος πηγαίνει κάθε βράδυ να δει και να μιλήσει στον πατέρα του. Τον παρακαλεί να του επιτρέψει να πάει δει την αδελφή του κι αυτός σιωπηλά στο τέλος τον αφήνει. Ο Sami θα περπατήσει αρκετές φορές κατά μήκος του συρματοπλέγματος που χώριζε το Lager Α από το Β, ελπίζοντας να δει την Lucia. Την τέταρτη μέρα, μια τυχαία διασταύρωση βλεμμάτων και μια ανατριχίλα στη ραχοκοκαλιά. Προσπαθεί να δει καλύτερα αλλά δεν πιστεύει, δεν μπορεί να πιστέψει, είναι αδύνατον. Αυτό που τελικά διακρίνει είναι μια σκελετωμένη γυναίκα με ξυρισμένο κεφάλι και ριγέ πιτζάμες να τον χαιρετάει. Ήταν η Λουκία, η δική του Λουκία «που ήταν ένα όμορφο κορίτσι με μαύρα μαλλιά» μα τώρα αυτό που έβλεπε μπροστά του δεν ήταν παρά ένας ζωντανός σκελετός.

Ο Σάμι τρέχει με λαχτάρα να ανακοινώσει στον πατέρα του ότι η Lucia ήταν ζωντανή αλλά εξαθλιωμένη και έδειχνε να υπέφερε πολύ. Από εκείνη τη στιγμή ο πατέρας του άλλαξε «έγινε άλλος άνθρωπος». «Τον ρώτησα αν ήθελε να έρθει μαζί μου ένα βράδυ», άλλα δεν απάντησε, απλώς κούνησε αρνητικά το κεφάλι. Κι εγώ δεν μπορούσα να καταλάβω αυτή του την άρνηση και άδικα τoν κατέκρινα. Αργότερα κατάλαβα αυτό «το γιατί». Γιατί δεν ήθελε να την δει σε αυτή την άσχημη κατάσταση. Επειδή ήθελε να τη διατηρήσει στη μνήμη του όμορφη, όπως ήταν» Για τρεις, τέσσερις ημέρες ο Sami συναντούσε την Lucia, μέχρι που ένα βράδυ εκείνη δεν ξανα-εμφανίστηκε. Κι από τότε ο μικρός Sami δεν είδε ποτέ ξανά την αγαπημένη του Lucia.

Ένα βράδυ του είπε ο πατέρας του: «Αν δεν με δεις αύριο, μην ανησυχείς, πρέπει να πάω στο ιατρείο, εσύ είσαι δυνατός, μην φοβάσαι, θα τα καταφέρεις». «Γνώριζα σε αυτή την ηλικία των 14 ετών, τι σήμαινε η φράση: «Πάω στο ιατρείο»  Όλοι όσοι πήγαιναν εκεί κατέληγαν στους θαλάμους αερίων. «Όχι μπαμπά, μην πας! όχι, όχι, όχι!» «Μην ανησυχείς, θα με φροντίσουν, τα πόδια μου είναι πρησμένα». «Κατάλαβα, οτι ο πατέρας μου αισθανόταν ότι δεν θα βγαίναμε ζωντανοί και είχε αποφασίσει να δώσει ένα τέλος» «Έτσι σε λίγο καιρό έχασα τα πιο όμορφα πράγματα που είχα στην ζωή μου» (Ο πατέρας του αυτοκτόνησε όταν έμαθε για τον θάνατο της κόρης του / Ο Σάμι είχε χάσει την μητέρα του σε ηλικία 10 ετών)

Ιανουάριος 1945. Εν τω μεταξύ, ο Sami σκέφτεται όλο και συχνότερα να αυτοκτονήσει πέφτοντας πάνω στο αγκαθωτό σύρμα. Προσπαθεί αρκετές φορές, αλλά κάθε φορά κάτι που δεν μπορεί να προσδιορίσει όπως λέει, τον κρατά σφιχτά από το χέρι. Οι Ρώσοι ήταν ήδη κοντά και οι Γερμανοί αποφασίζουν να μεταφέρουν τους κρατούμενους απο το Μπίρκεναου στο Άουσβιτς ώστε να προλάβουν να καταστρέψουν όλα τα κρεματόρια και να μην αφήσουν κανένα ίχνος για ότι πραγματικά συνέβαινε εκεί. Μια πορεία θανάτου τριών χιλιομέτρων μέσα στο χιόνι και το κρύο, όλοι σε κατάσταση αποσύνθεσης. Ο Σάμι είναι ένας σκελετός δεκατεσσάρων ετών και έξι μηνών. Περπατάει με δυσκολία για δύο χιλιόμετρα. Και μετά, εξαντλημένος, γέρνει και πέφτει μπρούμυτα, με τις παλάμες στον αυχένα. «Ήξερα ότι μια σφαίρα θα με χτυπούσε σύντομα στο κεφάλι, το ήξερα, το ένιωθα, αλλά ήμουν γαλήνιος»

«Εδώ παιδιά, συνέβη κάτι παράξενο, κάτι που δεν περίμενα ποτέ να συμβεί. Κατά τη διάρκεια της πορείας κανείς δεν μπορούσε να σταματήσει, πόσο μάλλον να βοηθήσει ο ένας τον άλλον. Δεν ξέρω πώς συνέβη, μα είναι αρκετά παράξενο και ανεξήγητο. Πως μπόρεσε να συμβεί; Δυο φύλακες άγγελοι, με άρπαξαν από τις μασχάλες και με έσυραν πίσω στο τελευταίο χιλιόμετρο. Μετά έχασα τις αισθήσεις μου. Όταν ξύπνησα, βρισκόμουν στο Άουσβιτς κοντά σε ένα σωρό από παγωμένα πτώματα. Στα 150 μέτρα μπροστά μου υπήρχε ένα κτίριο. Σύρθηκα με δυσκολία: αν δεν ήθελα πεθάνω παγωμένος, έπρεπε να φτάσω εκεί. Εκεί συνάντησα τον Piero Terracina και τον Primo Levi, εκεί μας βρήκαν αργότερα οι Ρωσίδες νοσοκόμες»

Ο Sami διηγείται όλα αυτά με κομμένη ανάσα και συχνά επαναλαμβάνει «Γιατί? Γιατί εγώ? Γιατί εγώ και όχι οι άλλοι?» Για πολλά χρόνια αυτά τα ερωτήματα τον βασανίζουν. Μέχρι που αποφασίζει να επισκεφτεί τα σχολεία να διηγηθεί την ιστορία του. Μέχρι που συνειδητοποιεί ότι η απάντηση στο ερώτημα ΓΙΑΤΙ, θα μπορούσε να είναι:

«Γιατί όλα αυτά έπρεπε να τα διηγηθείς εσύ Sami»
«Γιατί οι νέες γενιές δεν πρέπει να ξαναδούν ποτέ αυτά που είδαν τα μάτια σου»

--------------------------------

(Αυτή είναι η συγκλονιστική ιστορία του Σάμι, η ιστορία ενός 14χρονου αγοριού που επέζησε από τα στρατόπεδα θανάτου Άουσβιτς-Μπίρκεναου)

Samuel Modiano (Σαμουήλ Μοδιάνο) ο "Σάμι" είναι ένας επιζών του Ολοκαυτώματος. Γεννήθηκε το 1930 στη Ρόδο και σήμερα ζει μεταξύ Ostia (Roma) και Ρόδου. Το χειμώνα επισκέπτεται σχολεία και πανεπιστήμια σε ολόκληρη την Ιταλία να διηγηθεί την δική του ιστορία. Να διηγηθεί ποια ήταν η φρίκη των στρατοπέδων εξόντωσης. Πόσο εύκολο ηταν να φυτέψεις και να δηλητηριάσεις τις καρδιές των ανθρώπων με το πιο άγριο φυλετικό μίσος. Το καλοκαίρι μετακομίζει στη Ρόδο, για να κρατήσει ζωντανή στη μνήμη του αυτή την τρομακτική ιστορία της ζωής του.

Σήμερα 27 Ιανουαρίου 2013 - 
Διεθνής Ημέρα Μνήμης Θυμάτων Ολοκαυτώματος

___________________________

Από την ομιλία του Sami Modiano στις 12-03-2012 στο σχολείο San Vito Romano, (Roma) 

Κείμενο που εχω μεταφράσει απο το blog της καθηγήτριας Cristina Galizia.

Testo che ho tradotto dal Blog della Prof.ssa Cristina Galizia, http://arringo.blogspot.it,

Docente di Lettere presso l'Istituto Comprensivo di San Vito Romano (RM)