Η ιστορία του Sami Modiano

SAMI MODIANO

O Sami Modiano, απελάθηκε από τη Ρόδο, τον Ιούλιο του '44, μαζί με ολόκληρη την κοινότητα των 2.500 Εβραίων που ζούσαν εκεί. Στην πραγματικότητα το "ταξίδι" του Sami προς την κόλαση είχε ήδη ξεκινήσει πριν από αυτή την ημερομηνία. Ηταν μόλις 8 ετών, όταν στην τρίτη δημοτικού κλήθηκε από το διευθυντή να του ανακοινωθεί ότι «είχε αποβληθεί από το σχολείο» και τους λόγους θα μάθαινε από τον πατέρα του. Για τον Sami, ένα 8χρονο αγόρι το σχολείο τελείωνε στην τρίτη τάξη του δημοτικού. (Η αιτία ήταν οι φυλετικοί νόμοι του Μουσολίνι –η Ρόδος άνηκε τότε στην Ιταλία– και ως Εβραίος δεν είχε δικαίωμα στην εκπαίδευση)

Επειτα ήρθε ο Ιούλιος και στα δεκατρία του ο ίδιος και ολόκληρη η εβραϊκή κοινότητα απελάθηκαν από το νησί φορτωμένοι πάνω σε πλοία για βοοειδή: 500 άτομα σε κάθε πλοίο, σε ένα περιορισμένο χώρο όπου μετα βίας μπορούσες να καθίσεις ανάμεσα σε περιττώματα ζώων, βρωμιά και αποπνιχτική δυσωδία. Θα χρειαστεί μια εβδομάδα μέχρι να φτάσουν στο λιμάνι του Πειραιά. Και από εκεί τρεις εβδομάδες ταξίδι με τρένο για την Πολωνία, κάτω από το αυγουστιάτικο λιοπύρι. Με πέντε κουβάδες νερό και με 90 στοιβαγμένα άτομα σε κάθε βαγόνι. Τρεις εβδομάδες, τρεις ολόκληρες εβδομάδες, με μια διακοπή κάθε βδομάδα, για να πετάξουν έξω τα πτώματα και να ξαναγεμίσουν τους 5 κουβάδες με νερό.

Στο τέλος η άφιξη στο Auschwitz-Birkenau, και ο διαχωρισμός ανδρών και γυναικών. (Αουσβιτς ΙΙ-Μπιρκενάου, στρατόπεδο εξόντωσης, όπου δολοφονήθηκαν περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι, κυρίως, Εβραίοι, Σίντι, και Ρομά) Ο Sami καταφέρνει να μείνει με τον πατέρα του Giacobbe (Ιάκωβο), αλλά βλέπει την αδελφή του Lucia (Λουκία), μόλις 3 χρόνια μεγαλύτερη να την αρπάζουν από τα χέρια τους. Μπροστά τους ένας Γερμανός αξιωματικός, του οποίου το όνομα δεν θέλει ούτε να αναφέρει: Έπειτα από μια φευγαλέα ματιά στον κάθε κρατούμενο και με υψωμένο το δάχτυλο δείχνοντας δεξιά και αριστερά, αποφασίζει αν κάποιος είναι ικανός για εργασία ή αν πρέπει να «οδηγηθεί κάπου αλλού». Σ΄ εκείνο το «κάπου αλλού» που ο Sami θα ανακαλύψει αργότερα ότι είναι οι θάλαμοι αερίων.

Από τους 2500 κρατούμενους, 350 άνδρες και 250 γυναίκες, σώθηκαν, (στο τέλος μόνο 140 επέζησαν): Οι υπόλοιποι, 1800-1850, (οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν παιδιά) οδηγήθηκαν αμέσως στους θαλάμους αερίων. Φίλοι, σύντροφοι, παιδιά φίλων, συγγενείς, γείτονες, όλοι στους θαλάμους αερίων. Με την απλή κίνηση ενός δακτύλου. Ο ίδιος ο Σάμι και ο πατέρας του, τοποθετήθηκαν στο Lager Α, αλλά σε ξεχωριστά φυλάκια. Η αδερφή του Λουκία στο lager Β. Ήμασταν τυχεροί διηγείται ο Σάμι, «τουλάχιστον ήμασταν μαζί και ζωντανοί». Στη συνέχεια το μαρκάρισμα του αριθμού στο μπράτσο. Μας έβαλαν να ακουμπήσουμε το αριστερό χέρι σε ένα τραπέζι. Ο Ιακώβ Μοδιάνο, αριθμός Β7455, και Σαμουήλ Μοδιάνο, Β7456. Μεταξύ μας ένας αριθμός μόνο διαφορά.

Συνεχίζει την ιστορία ο Sami, περιγράφοντας τις απάνθρωπες συνθήκες την ταλαιπωρία και την φρίκη που έζησε.  Το κρύο, την υγρασία, τα πρησμένα πόδια και μόνο μια πιτζάμα να τον τυλίγει στους -15 °C.  Ο ίδιος πηγαίνει κάθε βράδυ να δει και να μιλήσει με τον πατέρα του. Τον παρακαλεί να του επιτρέψει να πάει δει την αδελφή του κι αυτός σιωπηλά στο τέλος τον αφήνει. Ο Sami θα περπατήσει αρκετές φορές κατά μήκος του συρματοπλέγματος που χώριζε το Lager Α από το Β, ελπίζοντας να δει την Lucia. Την τέταρτη μέρα, μια τυχαία διασταύρωση βλεμμάτων και μια ανατριχίλα στην ραχοκοκαλιά. Προσπαθεί να δεί καλύτερα αλλά δεν το πιστεύει, δεν μπορεί να το πιστέψει, είναι αδύνατον. Αυτό που τελικά διακρίνει ήταν μια σκελετωμένη γυναίκα με ξυρισμένο κεφάλι και ριγέ πιτζάμες να τον χαιρετάει. Ήταν η Λουκία, η δική του Λουκία «που ήταν ένα όμορφο κορίτσι με μαύρα μαλλιά» μα τώρα αυτό που έβλεπε μπροστά του δεν ήταν παρά ένας ζωντανός σκελετός.

Ο Σάμι τρέχει με λαχτάρα να ανακοινώσει στον πατέρα του, ότι η Lucia ήταν ζωντανή αλλά εξαθλιωμένη και έδειχνε να υπέφερε πολύ. Από εκείνη τη στιγμή ο πατέρας του άλλαξε «έγινε ένας άλλος άνθρωπος». «Τον ρώτησα αν ήθελε να έρθει μαζί μου ένα βράδυ άλλα δεν απαντούσε παρά κουνούσε αρνητικά το κεφάλι. Κι εγώ δεν μπορούσα να καταλάβω αυτή την άρνηση και λανθασμένα τον κατέκρινα. Αργότερα κατάλαβα εκείνο "το γιατί". Γιατί δεν ήθελε να την δει σε αυτή την άσχημη κατάσταση. Γιατί ήθελε να τη διατηρήσει στη μνήμη του όμορφη, όπως ήταν» Για τρεις, τέσσερις ημέρες ο Sami συναντούσε την Lucia, μέχρι που ένα βράδυ εκείνη δεν ξανα-εμφανίστηκε. Κι από τότε ο μικρός Sami δεν ξαναείδε ποτέ πια την αγαπημένη του Lucia.

Ενα βράδυ του είπε ο πατέρας του: «Αν δεν με δεις αύριο, μην ανησυχήσεις πρέπει να πάω στο ιατρείο, εσύ είσαι δυνατός, μην φοβάσαι, θα τα καταφέρεις». «Γνώριζα σε αυτή την ηλικία των 14 ετών, τι ήθελε να πει η φράση: «Πηγαίνω στο ιατρείο»  Όλοι όσοι πήγαιναν εκεί κατέληγαν στους θαλάμους αερίων «Όχι μπαμπά, μην πας! όχι, όχι, όχι!» «Μην ανησυχείς, θα με φροντίσουν, έχω τα πόδια μου πρησμένα» «Κατάλαβα, οτι ο πατέρας μου αισθανόταν ότι δεν θα βγαίναμε ζωντανοί και είχε αποφασίσει να δώσει ένα τέλος» «Ετσι μέσα σε λίγο καιρό έχασα τα πιο όμορφα πράγματα που είχα στην ζωή μου» (Ο πατέρας του αυτοκτόνησε όταν έμαθε για τον θάνατο της κόρης του / Ο Σάμι είχε χάσει την μητέρα του στην ηλικία των 10 ετών)

Φτάνει ο Γενάρης του '45. Εν τω μεταξύ, ακόμη και ο Sami σκέφτεται όλο και πιο συχνά να αυτοκτονήσει πέφτοντας πάνω στο αγκαθωτό σύρμα. Θα προσπαθήσει αρκετές φορές, αλλά κάθε φορά κάτι που δεν μπορεί να καθορίσει όπως λέει ο ίδιος, τον κρατά σφιχτά από το χέρι. Οι Ρώσοι ήταν ήδη κοντά και οι Γερμανοί αποφασίζουν να μεταφέρουν τους κρατούμενους του Μπιρκενάου στο Άουσβιτς ώστε να προλάβουν να καταστρέψουν όλα τα κρεματόρια και να μην αφήσουν ίχνη για ότι πραγματικά συνέβαινε εκεί. Μια πορεία θανάτου, 3 χλμ., κάτω από το χιόνι και το κρύο, όλοι σε κατάσταση αποσύνθεσης. Ο Σάμι ήταν ένας σκελετός δεκατεσσάρων ετών και έξι μηνών. Με δυσκολία περπατά 2 χιλιόμετρα. Και τότε εξαντλημένος γέρνει και πέφτει με το πρόσωπο πάνω στο έδαφος και τις παλάμες των χεριών στον αυχένα. «Ηξερα ότι σύντομα θα μ' έβρισκε μια σφαίρα στο κεφάλι, το ήξερα, το αισθανόμουν, αλλά ήμουν γαλήνιος»

«Εδώ παιδιά, μου έτυχε κάτι περίεργο, κάτι που δεν περίμενα ποτέ να συμβεί. Κατά τη διάρκεια της πορείας κανείς δεν μπορούσε να σταματήσει, πόσο μάλλον να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον. Δεν ξέρω πώς συνέβη, μα είναι αρκετά παράξενο και ανεξήγητο. Πως θα μπορούσε να συμβεί. Δυο φύλακες άγγελοι, με έπιασαν από τις μασχάλες και με έσυραν πίσω στο τελευταίο χιλιόμετρο. Τότε έχασα τις αισθήσεις μου. Όταν ξύπνησα, ήμουν μέσα στο Άουσβιτς κοντά σε ένα σωρό από παγωμένα πτώματα. Στα 150 μέτρα μπροστά μου ένα κτίριο. Με δυσκολία σύρθηκα μέχρι εκεί: αν δεν ήθελα πεθάνω παγωμένος, έπρεπε να φτάσω έως εκεί. Εκεί συνάντησα τον Piero Terracina και τον Primo Levi, εκεί μας βρήκαν αργότερα και οι Ρωσίδες νοσοκόμες»

Ο Sami διηγείται όλα αυτά με κομμένη ανάσα και συχνά επαναλαμβάνει «Γιατί? Γιατί εγώ? Γιατί εγώ και όχι οι άλλοι?» Για πολλά χρόνια αυτά τα ερωτήματα τον βασανίζουν. Μέχρι που αποφασίζει να επισκεφτεί τα σχολεία να διηγηθεί την ιστορία του. Μέχρι που συνειδητοποιεί ότι η απάντηση στο ερώτημα ΓΙΑΤΙ, θα μπορούσε να είναι:

«Γιατί όλα αυτά έπρεπε να τα διηγηθείς εσύ Sami»
«Γιατί οι νέες γενιές δεν πρέπει να ξαναδούν αυτά που είδαν τα μάτια σου»

--------------------------------
(Αυτη είναι η συγκλονιστική ιστορία του Σάμι, η ιστορία ενος 14χρονου αγοριού, που επέζησε απο τα στρατόπεδα θανάτου του Άουσβιτς-Μπιργκενάου)

Samuel Modiano (Σαμουήλ Μοδιάνο) ο "Σάμι" είναι ένας επιζών του Ολοκαυτώματος. Γεννήθηκε το 1930 στη Ρόδο και σήμερα ζει μεταξύ Ostia (Roma) και Ρόδου. Το χειμώνα επισκέπτεται σχολεία και πανεπιστήμια σε ολόκληρη την Ιταλία να διηγηθεί την δική του ιστορία. Να διηγηθεί ποια ήταν η φρίκη των στρατοπέδων εξόντωσης. Πόσο εύκολο ηταν να φυτέψεις και να δηλητηριάσεις τις καρδιές των ανθρώπων με το πιο άγριο φυλετικό μίσος. Το καλοκαίρι μετακομίζει στη Ρόδο, για να κρατήσει ζωντανή στη μνήμη του αυτή την τρομακτική ιστορία της ζωής του.

Σήμερα 27 Ιανουαρίου 2013 - 
Διεθνής Ημέρα Μνήμης Θυμάτων Ολοκαυτώματος

___________________________

Από την ομιλία του Sami Modiano στις 12-03-12 στο σχολείο San Vito Romano, (Roma) Κείμενο μεταφρασμένο απο το blog της καθηγήτριας Cristina Galizia.

Testo tradotto dal Blog della Prof.ssa Cristina Galizia, http://arringo.blogspot.it,

Docente di Lettere presso l'Istituto Comprensivo di San Vito Romano (RM)